پاورپوینت چالش و سازش استاد سلطان احمدی

. پیش فرض
الف. لازمهی هر حرکت رو به جلو (= پیشرفت)، چالش و رویارویی با جاذبهها و مختصات آن جایگاه و پشت سرگذاشتن آنها و درنتیجه پیشروی است.
از این رو؛
«چالش»، ابتداییترین شرط پیشرفت است و در نتیجه زندگی فردی و اجتماعی بدون آن اساساً امکان «پیشروی» و «پیشرفت» ندارد.
ب. حذف مطلق چالش با وجود عوامل مخالف نه تنها موجب عدم حرکت رو به جلو میشود بلکه منجر به عقبنشینی در مقابل آن اراده مخالف میشود.
حد یقف این پَسروی تا کجاست؟
با فرض حاکمیت سازش و حذف چالش تا جایی که آن عامل مخالف بخواهد، پسروی و عقبنشینی ادامه خواهد داشت.
۲. دیدگاه اساتید زندگی فردی (روانشناسان) و اجتماعی (جامعه شناسان)
از همین روست که اساتید زندگی فردی و اجتماعی همگی هشداری با مضمون ذیل دارند:
مقاومت و استقامت در برابر انواع عادات، کششها و تقاضاهای غلط و ناروا و در یک کلام «چالش و عدم سازش» با آنها از اهم شرایط موفقیت و خوشبختی در یک حیات فردی و یا جمعی است.
آموزههایی از روانشناسی:
• باید توجه داشت که تربیت از دیدى نوعى تحمیل به حساب مىآید. الزامات و قیودى وجود دارد که تحمل آن براى طفل ضرورى است اما کودک خلاف آن را مایل است. کودک یا نوجوان اغلب تحت تاثیرخواستههایى است که بدون آیندهنگرى یا آگاهى از عواقب تسلیم شدن به این خواستهها، در برآوردن آنها اصرار مى ورزند .
• برای بسیاری از افراد «نه» گفتن به دیگران کار بسیار سختی است. ما اغلب از «نه» گفتن میترسیم، اگرچه این کار شرایط را برایمان سادهتر میکند. زمانی که درخواستی از ما میشود، تلاش میکنیم از به وجود آوردن اختلاف پرهیز کنیم اما این عادت اغلب باعث اذیت ما میشود و ما را به کارهایی مجبور میکند که مایل به انجام شان نیستیم. همهی ما باید توانایی امتناع از انجام خواستههای دیگران را داشته باشیم .
آموزهای از جامعهشناسی:
• تابآوری اجتماعی و مقاومت در برابر مشکلات و سختیها یکی از بخشهای مهم زندگی افراد است. تحمل و مدارای اجتماعی در تربیت فرزندان خوش بین موثر است.
بچههایی که در محیط خانوادگی مغلوب رشد میکنند وقتی وارد اجتماع میشوند با سختیهای زیادی روبرو خواهند شد. لذا باید از طریق رسانهها و ابزار دیگر، تابآوری و تحمل در برابر موقعیتهای دشوار و ناملایم اقتصادی را در عموم جامعه تقویت کنیم و بتوانیم مثبت اندیشی را به عنوان متغیر محوری در زندگی اجتماعی خویش جاری سازیم.
۳. مؤیدات نقلی
طبیعی است که دین اسلام نیز به عنوان کاملترین آیین زندگی از این مهم غافل نبوده و مویدات قرآنی و روایی متعددی را در این خصوص دارا باشد.
الف. مؤیدات قرآنی
با تامل در قرآن کریم به مؤیدات قرآنیِ مختلفی برخورد مینماییم که در پرتو آن میتوان به ملازمه و ارتباط بین چالشپذیری و موفقیت بهتر پی برد.
مؤیدات قرآنی
*إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَهُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّهِ الَّتی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ
(سوره مبارکه فصلت آیه شریفه ٣۰)
*إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ
(سوره مبارکه احقاف آیه شریفه ۱٣)
*وَ أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّریقَهِ لَأَسْقَیْناهُمْ ماءً غَدَقاً
(سوره مبارکه جن آیه شریفه ۱۶ )
این آیات همگی بر این مطلب تأکید دارند که نزول ملائکه و عدم خوف و حزن و بهرهمندی از آب گوارا در گرو استقامت در مسیر بوده و صرف ایمان و اذعان به ربوبیت الله برای بهره مندی از این مواهب کفایت نمیکند.
در جای دیگر میفرماید:
*وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ
(سوره مبارکه اعراف آیه شریفه ٩۶)
*مَنْ کانَ یُریدُ الْعاجِلَهَ عَجَّلْنا لَهُ فیها ما نَشاءُ لِمَنْ نُریدُ ثُمَّ جَعَلْنا لَهُ جَهَنَّمَ یَصْلاها مَذْمُوماً مَدْحُوراً (۱٨)*وَ مَنْ أَرادَ الْآخِرَهَ وَ سَعى لَها سَعْیَها وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ کانَ سَعْیُهُمْ مَشْکُوراً (۱٩)*کلاًّ نُمِدُّ هؤُلاءِ وَ هَؤُلاءِ مِنْ عَطاءِ رَبِّکَ وَ ما کانَ عَطاءُ رَبِّکَ مَحْظُوراً (سوره مبارکه اسراء آیه شریفه ٢۰)
این آیات چنین بیان میدارند که کسانی که خواهان دنیا هستند، همگی به آن میزان که بخواهند به مراد خود نمیرسند؛ بلکه ما به هر کس بخواهیم و به آن میزانی که میخواهیم (و بر اساس حکمت)، عطا میکنیم و البته در آن سرا جهنم در انتظار دنیاخواهان است.
اما آنکه آخرت را بخواهد و سعی لازم را داشته باشد، به شرط ایمان، اجر تلاش خود را خواهد دید.
در آیهی آخر هم قاعدهی کلی در این عرصه را بیان می دارد که اساساً سنت الهی چنین است که هر کس در هر مسیری تلاش نماید، خدای تعالی او را در همان مسیر امداد رسانده و اجر تلاشش را به او عطا میکند؛
در بسیاری از روایات چنین آمده که خداوند به کفار، اجر تلاششان را در همین دنیا عطا میفرماید و با او تسویه حساب مینماید؛ چون کافر بهرهای از آخرت ندارد و عدل و حکمت الهی هم اقتضای آن را دارد که تلاشگر، اجر و مزد و نتیجه تلاشش را ببیند.
*لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی کَبَدٍ
(سوره مبارکه بلد آیه شریفه۴)
رنج و مشقت از هر سو و در تمامى شؤون حیات بر انسان احاطه دارد، انسان هیچ نعمتى را به دست نمىآورد مگر آمیخته با ناملایماتى که همراه اندوه و رنج میباشد. انسان از آغاز زندگى مراحل زیادى از مشکلات و درد و رنجها را طى مىکند تا متولد شود، این است طبیعت زندگى دنیا، و انتظار غیر از آن اشتباه است.
*یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِحٌ إِلى رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاقِیهِ (سوره مبارکه انشقاق آیه شریفه۶)
«کدح» به معنى تلاش و کوششى است که با رنج و تعب همراه باشد، و در جسم و جان اثر بگذارد.
خطاب آیه شریفه به جنس انسان بوده و اشاره به یک اصل اساسى در حیات همه انسانها است، که همواره زندگى آمیخته با زحمت و رنج و تعب است، حتى اگر هدف رسیدن به متاع دنیا باشد، تا چه رسد به اینکه هدف آخرت و سعادت جاویدان و قرب پروردگار باشد
تعبیر به «ملاقات پروردگار» در اینجا، نشان مىدهد که این رنج و تعب تا آن روز ادامه خواهد یافت، و زمانى به پایان مىرسد که پرونده این دنیا بسته شود و انسان با عملى پاک خداى خویش را ملاقات کند. آری راحتی بی رنج و تعب، تنها در آنجا است.
بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
«وَ الْعَصْرِ (۱) إِنَّ الْإِنْسانَ لَفی خُسْرٍ (٢) إِلاَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ(۳)» (سوره العصر)
ترجمه: «به عصر سوگند(۱) که انسانها همه در زیانند(٢) مگر کسانى که ایمان آورده و اعمال صالح انجام دادهاند، و یکدیگر را به حق سفارش کرده و یکدیگر را به شکیبایى و استقامت توصیه نموده اند(٣)»
این سوره مبارکه نیز اشاره به این مطلب دارد که تنها کسانی دچار پسرفت و خسران نمیشوند که اهل پذیرش سختیها و چالشِ ایمان، عمل صالح و تواصی مومنانه باشند.
مؤیدات روایی
در روایات مؤیدات فراوانی داریم که تاکید بر عدم فرار از مشکلات و چالشهای زندگی و نفی سازش میکند که در صورت پذیرش سازش، منجر به خسارتهای بزرگی میشود.
*قال الأمیرالمؤمنین(ع): «وَ إِنَّ الشَّجَرَهَ الْبَرِّیَّهَ أَصْلَبُ عُوداً وَ الرَّوَاتِعَ الْخَضِرَهَ أَرَقُّ جُلُوداً وَ النَّابِتَاتِ الْعِذْیَهَ أَقْوَى وَقُوداً وَ أَبْطَأُ خُمُودا». . نهج البلاغه (للصبحی صالح)، ص: ۴۱٨
*قال عن ابی عبدللّه(ع): «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْعَمَ عَلَى قَوْمٍ فَلَمْ یَشْکُرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ وَبَالًا وَ ابْتَلَى قَوْماً بِالْمَصَائِبِ فَصَبَرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ نِعْمَهً». . الکافی (ط – الإسلامیه) ؛ ج٢ ؛ ص٩٢
*قال الأمیرالمؤمنین(ع): «لَا یَمْنَعُ الضَّیْمَ الذَّلِیلُ وَ لَا یُدْرَکُ الْحَقُّ إِلَّا بِالْجِد) . نهج البلاغه (للصبحی صالح)، ص: ۷۳، خ۲۹
*یا هِشَامُ إِنَّ الْعَاقِلَ نَظَرَ إِلَى الدُّنْیَا وَ إِلَى أَهْلِهَا فَعَلِمَ أَنَّهَا لَا تُنَالُ إِلَّا بِالْمَشَقَّهِ وَ نَظَرَ إِلَى الْآخِرَهِ فَعَلِمَ أَنَّهَا لَا تُنَالُ إِلَّا بِالْمَشَقَّهِ فَطَلَبَ بِالْمَشَقَّهِ أَبْقَاهُمَا. الکافی (ط – الإسلامیه)، ج۱، ص: ۱۸
*قال الأمیرالمؤمنین(ع): «الْحَذَرَ کُلَّ الْحَذَرِ مِنْ عَدُوِّکَ بَعْدَ صُلْحِهِ فَإِنَّ الْعَدُوَّ رُبَّمَا قَارَبَ لِیَتَغَفَّلَ فَخُذْ بِالْحَزْمِ وَ اتَّهِمْ فِی ذَلِکَ حُسْنَ الظَّنِّ» . نهج البلاغه (للصبحی صالح)، نامه ۵۳، ص: ۴۴۲
*«لا تغتررنّ بمجامله العدوّ فإنّه کالماء و إن أطیل سخانه بالنّار لم یمتنع من إطفائه». غرر الحکم و درر الکلم، ص: ۷۵۱، ح۱۴۸
*«لا تغتررنّ بالأمن فإنّک مأخوذ من مأمنک» . غرر الحکم و درر الکلم، ص: ۷۵۱، ح۱۴۳
*«من نام عن عدوّه انتهته (انبهته) المکائد».
غرر الحکم و درر الکلم، ص: ۶۳۰، ح۱۰۱۷
قال الأمیرالمؤمنین(ع): «وَ لَعَمْرِی مَا عَلَیَّ مِنْ قِتَالِ مَنْ خَالَفَ الْحَقَّ وَ خَابَطَ الْغَیَّ مِنْ إِدْهَانٍ وَ لَا إِیهَانٍ».
نهج البلاغه (للصبحی صالح)، ص: ۶۶، ح۲۴
*قال الأمیرالمؤمنین(ع): «لَا یُقِیمُ أَمْرَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ إِلَّا مَنْ لَا یُصَانِعُ وَ لَا یُضَارِعُ وَ لَا یَتَّبِعُ الْمَطَامِع».
نهج البلاغه (للصبحی صالح)، ص: ۴۸۸، ح۱۱۰
*قال الأمیرالمؤمنین(ع): «الْمَنِیَّهُ وَ لَا الدَّنِیَّهُ وَ التَّقَلُّلُ وَ لَا التَّوَسُّلُ».
نهج البلاغه (للصبحی صالح)، ص: ۵۴۶، ح۳۹۶
*قال الأمیرالمؤمنین(ع): «فَرَضَ اللّه … الجِهادَ عِزّا لِلسلامِ».
نهجالبلاغه (للصبحی صالح)، ص: ۵۱۲، ح۲۵۲
*قال الأمیرالمؤمنین(ع): «لَمْ یَجْبُرْ عَظْمَ أَحَدٍ مِنَ الْأُمَمِ إِلَّا بَعْدَ أَزْلٍ وَ بَلَاءٍ».
نهج البلاغه (للصبحی صالح)، ص: ۱۲۱، خ۸۸
۴. تجربههای بشری
بشریت با برقراری نسبت درست با مقوله چالش و سازش (زیر بار چالش رفتن به صورت صحیح) و نیز برقراری نسبت غلط با آن تجارب بی بدیلی را کسب کرده است. اینک برای ما مطالعه و استفاده از این تجربههای پرهزینه بسیار زیادی به دست آمده است وظیفه گریزناپذیری است:
گریز از چالش و عدم لبیک به دادخواهی حضرت فاطمه زهرا (س) و در نتیجهی آن شهادت حضرت زهرا (س) خانهنشینی امیرالمومنین (ع) امام بر حق جامعه و ریزش و ارتداد فراگیر مردم.
تحمیل حکمیت یکی از پرهزینه ترین سازش های تاریخ بشریت.
• دولت سعودی برای اینکه با رئیسجمهور جدید آمریکا بتواند سازش بکند، مجبور میشود بیش از نیمی از ذخایرِ موجودی مالی خودش را در خدمت هدفها و طبق میل آمریکا هزینه کند. اینها هزینه نیست؟ سازش هم هزینه دارد. چالش اگر عقلائی باشد، … هزینهاش به مراتب کمتر از هزینهی سازش است .
(بیانات مقام معظم رهبری در سالگرد رحلت امام خمینی (ره) ۱۴ خرداد ۱۳۹۶)
• بیشترین هزینه در زمان سازش آمیزترین رویکرد؛ طی سالهای ۱۹۱۷ تا ۱۹۱۹ ایران با وجود اعلام بیطرفی در جنگ جهانی اول، بیشترین آسیب را از این جنگ ویرانگر دید و در حدود نیمی از جمعیت کشور قربانی مطامع کشورهای بزرگ و استعمارگر آن دوران شدند.
اسناد این قتل عام قریب به ۱۰ میلیون نفری همچنان در ردیف اسناد طبقه بندی شده و سری انگلستان قرار دارد و این کشور هنوز هم از انتشار آنها ممانعت میکند؛ گزارش زیر با توجه به کتاب “قحطی بزرگ” نوشته دکتر محمد قلی مجد نوشته شده است که یکی از منابع انگشت شمار موجود درباره هولوکاست ۹ میلیون نفری ایرانیان بوده و با استناد به اظهارات شاهدان و برخی اسناد تاریخی در دسترس نوشته شده است .
۵.پاسخ به شبهات
الف. آیا شما چالش طلب هستید؟ آیا صلح بهتر از جنگ نیست؟ آیا آرامش و آسایش جزء مطلوبات اصیل انسانی نیست؟
ب. اسلام منادی سازش و رحمت خداوند و پیامبر(ص) عظیم الشأن آن رحمه للعالمین هستند و این مهم با سازش محوری سازگار است!
ج. شما مثالهای خاصی را از چالش گریزی انتخاب کردید. مثالهایی نیز از موفقیت سازش محوری وجود دارد؟